Voorkom ernstige ziekten

Meer plantaardig, minder dierlijk

“Eet volgens een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon”;  dat is het hoofdadvies van de Nederlandse Gezondheidsraad. De Gezondheidsraad is een onafhankelijk, wetenschappelijk adviesorgaan voor de Nederlandse regering en het parlement. Zij adviseren ook om verschillende soorten groenten en fruit te eten, omdat dit het risico op darmkanker en longkanker verlaagt. Tegelijkertijd waarschuwt de Gezondheidsraad voor het eten van rood en bewerkt vlees, omdat er wetenschappelijk consensus is over het feit dat het eten van rood en bewerkt vlees de kans op kanker vergroot. Hierbij baseert de Gezondheidsraad zich op een overzichtsstudie van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO).

Het hoofdadvies van de Gezondheidsraad voor iedereen: “Eet meer plantaardig en minder dierlijk.”

Vlees en kanker

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vergeleek maar liefst 800 verschillende studies uit de hele wereld en concludeerde dat rood vlees, dat wil zeggen, koeien-, kalfs-, lams-, varkens-, paarden-, schapen en geitenvlees, ongeacht hoe het bereid wordt “waarschijnlijk kankerverwekkend” is. Bewerkt vlees, zoals worst, ham, paté, spek, hamburgers, vleeswaren en allerhande vlees uit blik, classificeert de WHO als “kankerverwekkend”. Daarmee zit bewerkt vlees in dezelfde categorie als bijvoorbeeld asbest of sigaretten: de relatie tussen beiden is onomstotelijk bewezen. Er is concreet bewijs voor de relatie tussen het eten van rood vlees en het krijgen van darmkanker, alvleesklierkanker en prostaatkanker. Daarnaast is er overtuigend bewijs dat het eten van bewerkt vlees kan leiden tot darm- en maagkanker. Het risico op het krijgen van deze vormen van kanker wordt hoger naar mate je meer vlees eet. Bij 50 gram bewerkt vlees per dag neemt de kans op darmkanker toe met 18%. Bij 100 gram rood vlees per dag neemt de kans op darmkanker toe met 17%.

Uit Brits onderzoek blijkt dat vrouwen die vegetarisch eten een lager risico hebben op het krijgen van borstkanker na de menopauze en mannen die vegetarisch eten minder risico hebben op prostaatkanker. Uit dit onderzoek bleek bovendien dat mensen die weinig of geen vlees eten minder risico lopen om welke vorm van kanker dan ook te krijgen in vergelijking met vleeseters. Dit blijkt ook uit een analyse van 96 wetenschappelijke studies, uitgevoerd door onderzoekers aan de Universiteit van Florence. Uit hun analyse blijkt dat een vegetarisch dieet een significant beschermend effect heeft op het krijgen van alle vormen van kanker. Bij een volledig plantaardig dieet is dit beschermende effect bijna twee keer zo groot. 

Zuivel en kanker

Een volledig plantaardig dieet biedt meer bescherming tegen kanker dan een vegetarisch dieet. Verschillende studies naar het gebruik van zuivelproducten bieden daarvoor een verklaring. Zo laat een omvangrijke Chinese studie naar het drinken van melk onder 500 duizend volwassen Chinezen zien dat mensen die meer melk drinken, meer kans hebben op leverkanker en borstkanker. Ander Chinees onderzoek heeft aangetoond dat de toename van melkconsumptie gepaard gaat met een toename van het risico om te overlijden door prostaatkanker. Uit Duits onderzoek blijkt verder dat zuivelproducten, waaronder melk, leiden tot hogere concentraties van het groeihormoon IGF-1 in het bloed, wat weer een hoger risico op kanker met zich meebrengt waaronder prostaatkanker, borstkanker en darmkanker.

Hart en vaatziekten

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een plantaardig dieet het risico op hart-en vaatziekten vermindert met 40% en het risico op een beroerte met 29%. Een plantaardig voedingspatroon verkleint het risico op het ontwikkelen van diabetes, hoge bloeddruk en overgewicht met 50%. Bijna de helft van de Amerikanen die overlijdt aan cardio-metabole aandoeningen — lees: hart- en vaatziekten, diabetes, hoge bloeddruk, chronische nierschade, obesitas encholesterolproblemen — zouden voorkomen kunnen worden door betere voeding en specifiek door een plantaardig voedingspatroon. Een goed gebalanceerd vegetarisch dieet is namelijk gezond en helpt om het lichaamsgewicht onder controle te houden. Ook helpt zo’n voedingspatroon bij het verlagen van de bloeddruk en het kan aderverkalking zelfs ongedaan maken. Een plantaardig voedingspatroon kan hart- en vaatziekten niet alleen voorkomen, maar ook helpen bij de behandeling van mensen met deze aandoeningen. 

Vlees en diabetes type 2

Het eten van vlees vergroot de kans op het krijgen van diabetes type 2, beter bekend als suikerziekte. Een langlopende studie aan de Universiteit van Cambridge naar diabetes type 2 onder 340.000 volwassen Europeanen toont een hoog risico op het krijgen van diabetes type 2 bij mensen die veel vlees eten. Ook wanneer andere risicofactoren worden meegewogen, zoals roken, het gebrek aan beweging en alcoholgebruik, blijft de relatie tussen vleesconsumptie en diabetes type 2 overeind. Een plantaardig dieet zorgt daarentegen voor een verlaging van het risico op diabetes met 78 procent. Mensen met een vegetarisch dieet hebben ook minder kans om ongevoelig te worden voor insuline, zogenaamde insulineresistentie. Insulineresistentie is een voorbode voor het krijgen van diabetes type 2.

Vlees en cholesterol

Het vet van vlees bestaat voor 30 tot 40 procent uit verzadigd vet. Deze verzadigde vetzuren verhogen het cholesterolgehalte (LDL-c) in je bloed.Het Voedingscentrum adviseert dan ook om zo min mogelijk verzadigde vetzuren te eten. De meeste verzadigde vetzuren komen van zuivel (33%) en vlees(producten) (19%). De Gezondheidsraad adviseert om niet vaker dan drie keer per week rood vlees eten.

Hogere levensverwachting

Mensen die plantaardig eten, krijgen meer vezels en zogenaamde fytonutriënten binnen, die te vinden zijn in groenten, fruit, volkoren granen, peulvruchten, sojaproducten, noten en zaden. Tegelijkertijd is een plantaardig dieet rijk aan vitaminen en mineralen, arm aan verzadigd vet en bevat geen cholesterol. Deze kenmerken van een plantaardig dieet leiden tot betere cholesterolwaarden en een betere glucoseregulatie, die beiden bijdragen aan een lager risico op chronische ziekten. De levensverwachting van vegetariërs is dan ook hoger dan die van vlees- en viseters. Het is wel belangrijk dat een plantaardig dieet wordt aangevuld met een vitamine B12 supplement.

Bewerkt vlees zit in dezelfde categorie als asbest en sigaretten: de relatie met kanker is onomstotelijk bewezen.

Kortom, het verminderen van onze vlees- en zuivelconsumptie is goed voor onze gezondheid. Daarom moet ons menu veranderen. Wil je weten hoe je kan beginnen? Ga naar Hoe begin ik?

Bronnen

1. Richtlijnen Schijf van Vijf
2. Cancer: Carcinogenicity of the consumption of red meat and processed meat
3. Vegetarian, vegan diets and multiple health outcomes: A systematic review with meta-analysis of observational studies
4. Risk of cancer in regular and low meat-eaters, fish-eaters, and vegetarians: a prospective analysis of UK Biobank participants. 
5. Dairy consumption and risks of total and site-specific cancers in Chinese adults: an 11-year prospective study of 0.5 million people
6. Dairy products intake and cancer mortality risk: a meta-analysis of 11 population-based cohort studies
7. Does milk intake promote prostate cancer initiation or progression via effects on insulin-like growth factors (IGFs)? A systematic review and meta-analysis
8. Association of dietary intake of milk and dairy products with blood concentrations of insulin-like growth factor 1 (IGF-1) in Bavarian adults
9. Cardio-Metabolic Benefits of Plant-Based Diets
10. Association between dietary meat consumption and incident type 2 diabetes: the EPIC-InterAct study
11. Changes in red meat consumption and subsequent risk of type 2 diabetes mellitus: three cohorts of US men and women
12. Vegetarian diets and incidence of diabetes in the Adventist Health Study-2
13. Vegetarian diet improves insulin resistance and oxidative stress markers more than conventional diet in subjects with Type 2 diabetes
14. Position of the American Dietetic Association: vegetarian diets
15. Vegetarian diets: what do we know of their effects on common chronic diseases?
16. Human Health and Ocean Pollution
17. Verzadigde vetzuren en het risico op hart- en vaatziekten – Factsheet